Tip 1: Zorg voor voldoende persoonlijke desinfectiepunten
Zorg voor jezelf en voor elkaar
Voor je persoonlijke hygiëne, maar ook voor het welzijn van je collega’s, is het erg belangrijk om regelmatig en goed je handen te wassen. Vooral in huidige omstandigheden rondom COVID-19 is een goede hygiëne van groot belang. Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog, schud geen handen en houd 1,5 meter afstand van elkaar. Dit alles draagt bij aan het voorkomen van de verspreiding van het virus.
Desinfectiezuil
Om de hygiëne op de werkvloer te bevorderen is het slim om een desinfectiezuil of een dispenser te plaatsen bij de ingang en uitgang van het pand. Daar kunnen zowel medewerkers als gasten gebruik van maken. Zo komen zij schoon het kantoor of magazijn binnen en gaan zij ook weer schoon door naar hun volgende bestemming. Op deze manier wordt verspreiding van het virus tegengegaan. Door meerdere desinfectiezuilen of dispensers op verschillende plekken of ruimtes te zetten of te hangen, worden medewerkers en gasten er vaker aan herinnerd dat zij hun handen moeten desinfecteren. Een zeer hygiënische manier van desinfectie, is door middel van een no touch dispenser. Die hoef je niet met je handen aan te raken voor gebruik, maar werkt door middel van een sensor.
Persoonlijke hygiëne
Het is erg belangrijk dat in alle ruimtes voldoende hygiëne is. Geef medewerkers de mogelijkheid om zelf hun werkplek schoon te houden. Zo kun je bijvoorbeeld een doos tissues en een desinfectiespray op elk bureau zetten. Vraag of medewerkers na hun werkdag hun stoel, bureauaccessoires etc. goed schoon willen maken. Vermijd gezamenlijke telefoons en als deze toch gebruikt moeten worden, maak ze dan grondig schoon. Bedien het koffiezetapparaat, de printer en andere gemeenschappelijke apparaten met een pen indien mogelijk. Wattenstaafjes zijn ook een goed alternatief voor een pen, om bepaalde apparaten mee te bedienen. Deze zou je in een bakje naast het koffiezetapparaat of de printer kunnen zetten. Een andere alternatieve oplossing is om altijd van tevoren je handen te desinfecteren met alcoholgel voordat je een knopje aanraakt. Daarnaast is het belangrijk om medewerker- en openbare toiletten te voorzien van zeep, papieren handdoeken en een afvalbak. Nog een tip om de hygiëne op kantoor te bevorderen is door posters of affiches op te hangen met daarop de maatregelen rondom COVID-19.
Tip 2: Bevorder reiniging en desinfectie van oppervlakken en objecten
Reiniging
Om de werkvloer zo veilig en schoon mogelijk te houden, is het cruciaal om veelgebruikte oppervlakken en objecten regelmatig te reinigen. Ten eerste is het van belang om afvalbakken dagelijks te legen en om bureaus dagelijks te reinigen met een neutraal reinigingsmiddel en een wegwerpdoekje. Een tip om meer regelmaat te krijgen in het schoonmaken; gebruik schoonmaakschema’s. Daarin kun je beschrijven hoe vaak en op welke manier een oppervlak of object gereinigd moet worden. Schoonmaakschema’s kun je vinden in de richtlijnen op de website van het RIVM waarbij in de desbetreffende richtlijn afgestemd op een aandachtsgebied, de normen omschreven zijn over bijvoorbeeld de frequentie [1]. Deze richtlijnen zijn opgesteld door het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV).
Het RIVM raadt aan om eerst ‘droog’ schoon te maken en om daarna ‘nat’ te reinigen [2]. Dat betekent dat je het beste kunt beginnen met afstoffen of stofzuigen en daarna met een vochtig doekje of een dweil aan de slag kan gaan. Verder wordt aangeraden om van ‘schoon’ naar ‘vuil’ en van ‘hoog’ naar ‘laag’ te reinigen. Natte reiniging is alleen nodig indien er aangehecht vuil en/ of natte verontreiniging zoals bloed en speeksel zich op het oppervlak of object bevindt. Dat houdt in dat je begint met een schoon oppervlak en daarna een vuiler oppervlak reinigt en dat je bijvoorbeeld eerst bovenop een kast schoonmaakt en daarna verder gaat met de vloer.
Het is van belang dat het schoonmaakmateriaal wat gebruikt wordt op de werkvloer, ook echt schoon is. Het RIVM raadt aan om daarom gebruik te maken van wegwerpmaterialen, op die manier worden vuil en stof zoveel mogelijk voorkomen. Als je toch liever gebruik maakt van herbruikbare schoonmaakmaterialen dan is het belangrijk om deze na gebruik meteen te wassen.
Draag wegwerphandschoenen wanneer je oppervlakken gaat reinigen waar lichaamsvloeistoffen op (kunnen) zitten. Indien jouw kleding in contact kan komen met lichaamsvloeistoffen, wordt aangeraden om ook een wegwerpschort te dragen. Desinfecteer vervolgens je handen.
Desinfectie
Alleen reinigen is niet altijd voldoende. Wanneer oppervlakken en materialen in aanraking zijn gekomen met bloed of bloedbijmenging, is het van belang dat er ook gedesinfecteerd wordt. Locaties waar professionele zorg verleend wordt, moeten ook bij andere lichaamsvloeistoffen dan bloed gedesinfecteerd worden. Om erachter te komen welke richtlijnen van toepassing zijn binnen jouw eigen werkveld, kun je kijken naar de richtlijnen van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) en het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV) [1].
Voordat oppervlakken en/of objecten gedesinfecteerd worden, moeten zij eerst gereinigd worden. Wanneer het oppervlak en/of object niet meer nat is, kan het desinfecteren beginnen. Desinfectie in Nederland is alleen toegestaan met middelen die zijn toegelaten door het Ctgb: College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden.
Het RIVM raadt ook bij desinfectie van oppervlakken en materialen aan om gebruik te maken van wegwerphandschoenen en een wegwerpschort dat geen vocht doorlaat, als de kleding vervuild (of nat) kan worden [2]. Desinfecteer vervolgens je handen.
Desinfectie van grote oppervlakken
Oppervlakken die groter zijn dan 0,5 m², kunnen het beste gedesinfecteerd worden met een desinfectiemiddel met een virusclaim of een middel met chloorverbinding. Oppervlakken die kleiner zijn dan 0,5 m² mogen ook met chloor gedesinfecteerd worden, maar het advies is om een middel op alcoholbasis te gebruiken. De voorkeur gaat uit naar chloorpreparaten op basis van natriumdichloorisocyanuraat, aangezien deze stabieler zijn en sneller werken dan andere preparaten. De juiste dosering voor chloortabletten is 1.000 ppm chloor bij desinfectie van virussen, zoals bij een oppervlak waar bloed opzit. Als het gaat om bacteriën is 250 ppm de juiste dosering voor chloor.
Tip 3: Zorg voor duidelijke afspraken op de werkvloer
Looproutes
Om overal de 1,5 meter afstand zo goed mogelijk na te leven, zijn looproutes ideaal op kantoor en/of in het magazijn. Maak pijlen of lijnen op de grond van tape of gebruik afzetlint om een bepaalde route aan te geven. Zorg ervoor dat alles éénrichtingsverkeer is, zodat botsingen voorkomen worden. Het handigste is om bij de ingang te beginnen met het maken van de route en om vervolgens langs alle afdelingen te gaan tot aan de uitgang.
Bereken hoeveel medewerkers op kantoor mogen
In huidige omstandigheden omtrent COVID-19, is het erg belangrijk om voldoende afstand van elkaar te houden. Dat geldt natuurlijk ook op kantoor. Om te berekenen hoeveel medewerkers op jouw kantoor mogen werken, met voldoende afstand inbegrepen, kun je de socialdistancing-calculator gebruiken.
Vaste werkplekken
Houd je aan vaste werkplekken en reinig deze na afloop van de werkdag. Flexwerkplekken zijn niet geschikt in deze periode en worden daarom streng afgeraden. Zorg ervoor dat overal tussen de medewerkers 1,5 meter afstand wordt gehouden. Laat alleen vergaderingen doorgaan, indien er voldoende afstand kan worden gewaarborgd.
Een blok van vier bureaus is een effectieve manier van werken, omdat op die manier vier medewerkers bij elkaar aan het werk kunnen en er toch voldoende afstand gehouden wordt. Als er niet voldoende afstand tussen de bureaus zit, zijn preventieschermen altijd nog een oplossing om toch zo effectief en veilig mogelijk te kunnen werken.
Eigen spullen
Zorg ervoor dat iedereen zijn of haar eigen spullen gebruikt, voor zover dat kan. Geef alle medewerkers eigen pennen, notitieblokjes, computers, stoelen, telefoons etc. Dat bevordert de gezondheid en hygiëne op kantoor.
Verdeel shifts
Laat niet iedereen tegelijk op kantoor werken. Medewerkers die ook goed thuis zouden kunnen werken, hoeven niet per se dagelijks naar kantoor te komen. Vraag aan hen of zij het ook goed zouden vinden om bijvoorbeeld één of twee keer per week naar kantoor te komen. Maak daarom duidelijke afspraken met welke medewerkers wanneer komen. Laat alleen medewerkers die per se op kantoor moeten werken, vier tot vijf dagen per week komen. Wissel indien mogelijk tussen hen af qua werkuren.
Maak duidelijke afspraken
Spreek duidelijk af dat als een medewerker zich niet lekker voelt, deze thuisblijft. Als een persoon uit het huishouden van een medewerker ziek is, blijft deze ook thuis. Dat is van belang voor de gezondheid van de andere medewerkers op kantoor.
Tip 4: Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)
Persoonlijke beschermingsmiddelen dragen bij aan de veiligheid op de werkvloer. Het bevordert de gezondheid van medewerkers en ook klanten durven daardoor veilig jouw bedrijf of organisatie te bezoeken. PBM’s voldoen aan strikte Europese eisen en dragen meestal het CE-keurmerk. “Om veilig te kunnen werken kunnen individuele werknemers persoonlijke bescherming nodig hebben. Beschermingsmiddelen die gericht zijn op onder meer vitale onderdelen als hoofd, ogen, oren, handen en voeten kunnen het risico op (blijvend) letsel aanzienlijk verminderen.” (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2020).
PBM’s moeten aan een aantal eisen voldoen:
- PBM’s moeten risico’s voorkomen waar het middel voor ontworpen is en zelf ook geen ander risico vormen.
- Het PBM moet aan te passen zijn aan het hoofd of lichaam van de gebruiker, zo moet bijvoorbeeld een helm te verstellen zijn in de juiste maat.
- Alle PBM’s moeten met elkaar gecombineerd kunnen worden, zonder daardoor een risico te vormen.
- Het PBM moet in overeenstemming zijn met de werkomgeving.
De werkgever is verantwoordelijk voor het verstrekken van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen. Instructies geven over het gebruik ervan en kijken of de PBM’s op de juiste manier worden gebruikt, hoort ook bij de taak van de werkgever.
Een opsomming van de verantwoordelijkheden van de werkgever omtrent PBM’s:
- De benodigde PBM’s gratis aan de werknemer aanbieden.
- Voorlichting en instructies geven over hoe en in welke situatie je de PBM’s moet gebruiken en onderhouden.
- In de gaten houden of de PBM’s op de juiste manier gebruikt worden.
- Afspraken maken met de werknemers over de vervanging en het onderhoud van de PBM’s.
De werknemer draagt zelf ook een stukje verantwoordelijkheid met zich mee. Zo moet hij of zij de PBM’s op de juiste manier gebruiken en onderhouden.
Een opsomming van de verantwoordelijkheden van de werknemer omtrent PBM’s:
- De PBM’s op de juiste manier gebruiken, onderhouden en bewaren.
- Deelnemen aan de voorlichting en instructie van de werkgever over de PBM’s.
- Controleren of de PBM’s een CE-markering hebben en of deze nog in goede staat zijn.
PBM’s die vooral belangrijk zijn omtrent COVID-19 zijn; handschoenen, schorten en mondkapjes. Het meest geschikt zijn handschoenen, mondkapjes en schorten voor eenmalig gebruik, aangezien dat optimaal is voor de hygiëne. Als gebruik wordt gemaakt van herbruikbare PBM’s, is het belangrijk dat deze goed worden gereinigd en/of gedesinfecteerd. De werkgever moet ervoor zorgen dat alle medewerkers deze PBM’s kunnen gebruiken indien nodig en gewenst.
Tip 5: Handen drogen met papieren handdoekjes
Handen wassen
Om verspreiding van ziekteverwekkers te voorkomen, is het erg belangrijk om regelmatig en grondig je handen te wassen. Je handen grondig wassen doe je door eerst je handen nat te maken, vervolgens zeep te pakken, je handen goed over elkaar heen te wrijven, af te spoelen onder de kraan en ten slotte af te drogen met een papieren handdoekje. Een stoffen handdoek mag ook, maar daarbij is het wel belangrijk dat deze gewassen wordt na elk gebruik. Er zijn een aantal gevallen waarna je altijd je handen moeten wassen. Deze zijn vastgesteld door het RIVM [3]:
- Wanneer je handen vuil zijn
- Na een bezoek aan het toilet
- Voor het (klaarmaken van) eten en na het aanraken van rauw vlees
- Na niezen of hoesten in de handen (doe dat in de binnenkant van je elleboog)
- Na het snuiten van de neus
- Na het aaien van (huis-)dieren
- Na het schoonmaken
Handen drogen
Handen drogen is ook een belangrijk onderdeel van een goede handhygiëne. Papieren handdoekjes zijn de beste manier om dat te doen. Dat is gebleken uit een onderzoek van de VSR (Vereniging Schoonmaak Research) uit juli 2010 [4].
Als de handen nat blijven na het wassen, wordt de kans op overdracht van micro-organismen juist vergroot. De VSR concludeert dat in Nederland miljoenen ziektegevallen voorkomen kunnen worden door goede handhygiëne.
Een acceptabele droogmethode moet volgens het VSR aan deze vijf eisen voldoen:
- Het droogt de handen volledig in een korte en praktische tijd
- Het verwijdert daarbij zo veel mogelijk bacteriën
- Het verspreidt minimaal micro-organismen naar de omgeving
- Het voegt geen micro-organismen toe aan de handen
- Het beschadigt de huid niet
Droogmethoden die niet aan deze eisen voldoen volgens het onderzoek van de VSR zijn: ruw papier, een handdoek die vaker gebruikt is, de hete lucht handendroger en de jetdroger [4]. Ruw papier kan schade aanbrengen aan de huid en is daarom niet geschikt. Een handdoek die vaker gebruikt is draagt een te groot risico voor besmetting en de hete lucht handendroger heeft een te lange tijd nodig om de handen grondig te drogen. Vaak wordt deze niet eens gebruikt, zelfs als het de enige aanwezige droogmethode is. De jetdroger is niet geschikt, omdat uit een onderzoek van de Universiteit van Westminster is gebleken dat een jetdroger zestig keer meer bacteriën verspreidt vergeleken met papieren handdoekjes [5]. Je handen drogen met papieren handdoekjes zorgt ervoor dat bacteriën zich slechts in een zone van 25 centimeter kunnen verspreiden. Daarnaast heb je na het drogen 1.300 minder bacteriën op je handen in vergelijking met de jetdroger. Dit onderzoek werd gepubliceerd in de Journal of Applied Microbiology van de universiteit.
Droogmethoden die wel aan deze eisen voldoen volgens het onderzoek van de VSR zijn: zacht papier en textiel, een rolhanddoek en een handdoek die eenmalig gebruikt wordt [4]. “Van deze drie gaat de voorkeur uit naar papier, omdat de verwijdering en afvoer van micro-organismen naar alle waarschijnlijkheid marginaal beter is en vooral omdat disposable papier minimaal risico geeft op besmetting.” (VSR, 2010). Kortom zijn de papieren handdoeken de beste optie, omdat dat het beste droogresultaat geeft, de bacteriën effectief verwijdert, zelf geen bron van bacteriën is en het geen hygiënerisico vormt voor de omgeving als er voldoende afvalbakken staan. Van belang is dat papieren handdoekjes en handdoekdispenser goed bij elkaar passen, optimaal is als er geen knopjes op de dispenser zitten. De dispenser moet dagelijks gereinigd worden en altijd op tijd bijgevuld worden.
Tip 6: Betere hygiëne met wegwerpbekers en -servies
Bevorder de hygiëne
Door gebruik te maken van wegwerpbekers, -borden en -bestek bevorder je de hygiëne omdat je bacteriën niet de kans geeft om zich te vermenigvuldigen. Op die manier gebruik je altijd nieuwe en schone producten en verklein je het risico op ziekteverspreiding.
Wegwerpbekers en -serviezen zijn erg handig voor op kantoor of in kantines. Zo kunnen de medewerkers hier gebruik van maken bij de koffiepauze en lunch. Daarnaast kun je klanten of gasten ook een wegwerpbeker aanbieden voor een kopje thee of koffie. Hoe schoon een glazen beker of aardwerk mok is, weet je vaak niet. Wanneer je een wegwerpbeker gebruikt weet je zeker dat die schoon is.
In restaurants en cafés kunnen wegwerpbekers ook zeer efficiënt zijn. Vooral in huidige omstandigheden rondom het coronavirus zal dit in de smaak vallen bij gasten. Zij hebben zo altijd de zekerheid dat zij een schone beker hebben en hoeven zich geen zorgen te maken over besmetting. Daarnaast hebben de medewerkers geen afwas en besparen zij daardoor tijd.
Duurzame wegwerpbekers en -serviezen
Als je de keuze hebt gemaakt voor wegwerpbekers en -servies, is er nog een belangrijke keuze die je moet maken. Ga je voor een plastic beker of servies of kies je voor het duurzame, biologische alternatief?
Er zijn tegenwoordig veel milieuvriendelijke disposables waar je uit kan kiezen. Zo kun je kiezen uit karton, mais, palmblad, papier en suikerriet. Palmblad servies wordt gemaakt van palmbladeren die van de bomen afvallen. Suikerriet servies wordt gemaakt van resten die over zijn gebleven bij de productie van suiker, dit wordt ook wel bagasse genoemd. Kartonnen en papieren bekers en servies worden gemaakt van gerecycled oud papier. Maiszetmail wordt gebruikt om bekers en bakjes van te maken. Op die manier worden er geen grondstoffen onnodig verspilt en kun jij milieuvriendelijk handelen als bedrijf.
In opdracht van Milieu Centraal is een onderzoek uitgevoerd waarin een milieuvergelijking wordt gedaan tussen de wegwerpbeker en de aardwerk mok en glazen beker [6]. Bij de afwasbare bekers wordt gekeken naar hoe er afgespoeld wordt. Afspoelen onder de warme kraan of afwassen in een energiezuinige afwasmachine maakt een groot verschil. Bij de wegwerpbeker wordt gekeken naar het materiaal en naar of het wordt gerecycled of verbrand na gebruik. Uit onderzoek is gebleken dat het beter is voor het milieu om een afwasbare mok te gebruiken, indien je deze een jaar gebruikt en energiezuinig afwast. Bij een glazen beker is ruim een halfjaar gebruik en energiezuinig afwassen al voldoende.
Wanneer je afwast onder de stromende warme kraan, is het wegwerpbekertje een beter alternatief. Recyclebare wegwerpbekertjes van papier of plastic zijn de beste duurzame keuze.
In een vergelijking van de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) uit 2007, is gekeken naar welke mok of beker het minst milieubelastend is [7]. Voor elk product zijn de schaduwkosten berekend. Schaduwkosten (preventiekosten) zijn kosten van preventieve maatregelen waarmee een bepaalde milieubelasting kan worden voorkomen. Uit het onderzoek is gebleken dat een mok die meermalig gebruikt wordt het meest milieubelastend is (€ 4,67) [7]. Daarna volgt de meermalig gebruikte porseleinen kop en schotel (€ 2,52). Vervolgenseenmalige polystyreen (PS) beker (€ 1,45). Daaropvolgend de polystyreen inzetbeker (€ 1,01). De eenmalige kartonnen beker scoort het laagst en is dus het meest milieuvriendelijk (€ 0,85).
Checklist
Persoonlijke hygiëne
✓ Was regelmatig je handen
✓ Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog
✓ Schud geen handen
✓ Houd 1,5 meter afstand van anderen
✓ Desinfecteer je handen bij binnenkomst en verlating van het bedrijf
✓ Zet een doos tissues en desinfectiespray op je bureau
✓ Reinig je stoel en bureauaccessoires na je werkdag
✓ Gebruik een pen of wattenstaafje voor het bedienen van gemeenschappelijke apparaten
✓ Zorg ervoor dat op elk toilet vloeibare zeep, papieren handdoeken en een afvalbak staan
Reiniging en desinfectie van oppervlakken
✓ Reinig regelmatig veelgebruikte oppervlakken
✓ Leeg dagelijks afvalbakken
✓ Reinig dagelijks bureaus
✓ Gebruik schoonmaakschema’s
✓ Reinig eerst droog en daarna nat
✓ Reinig van schoon naar vuil
✓ Reinig van hoog naar laag
✓ Maak gebruik van wegwerpmaterialen
✓ Reinig oppervlakken/objecten voor het desinfecteren
✓ Gebruik wegwerphandschoenen en een wegwerpschort
Zorg voor duidelijke afspraken op de werkvloer
✓ Houd voldoende afstand van elkaar op kantoor
✓ Houd je aan vaste werkplekken
✓ Gebruik preventieschermen indien nodig
✓ Zorg ervoor dat iedereen alleen eigen spullen gebruikt
✓ Verdeel shifts indien mogelijk
✓ Maak afspraken over ziek zijn en thuisblijven
✓ Maak looproutes door het kantoor en/of magazijn
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)
Voor de werkgever:
✓ Bied de benodigde PBM’s gratis aan de werknemer aan
✓ Geef voorlichting en instructies over het gebruik en onderhoud van PBM’s
✓ Houd in de gaten of de PBM’s op de juiste manier gebruikt worden
✓ Maak afspraken met de werknemers over hoe de PBM’s vervangen en onderhouden moeten worden
✓ Maak gebruik van wegwerp PBM’s of reinig herbruikbare PBM’s regelmatig
Voor de werknemer:
✓ Gebruik, onderhoud en bewaar de PBM’s op de juiste manier
✓ Neem deel aan voorlichtingen en instructies over de PBM’s
✓ Controleer of de PBM’s een CE-markering hebben en of ze nog in goede staat zijn
Handhygiëne
✓ Was je handen regelmatig en grondig wanneer;
✓ Je handen vuil zijn
✓ Je het toilet bezocht hebt
✓ Je eten gaat klaarmaken of gaat eten
✓ Je geniest of gehoest hebt in je handen
✓ Je je neus gesnoten hebt
✓ Je een (huis-)dier geaaid hebt
✓ Je schoongemaakt hebt
✓ Droog altijd je handen met papieren handdoekjes
Hygiëne met wegwerpbekers en -serviezen
✓ Gebruik (duurzame) wegwerpbekers en -serviezen
Literatuurlijst
- Hygiënerichtlijnen, LCHV.
- Reiniging, desinfectie en sterilisatie in de openbare gezondheidszorg, Landelijk Overleg Infectiebestrijding.
- Handhygiëne, RIVM.
- Hygiënisch en duurzaam handen drogen, een literatuur onderzoek naar de verschillende droogmethoden, Vereniging Schoonmaak Research (VSR).
- Handen drogen met een jetdroger, onderzoek naar verschillende droogmethoden, Universiteit Westminster.
- Milieuvergelijking afwasbare- en wegwerpbekers, Milieu Centraal.
